دانش هارمونی - برگزیده مطالب مهمی از تئوری موسیقی( یاداوری)

نام کامل هر فاصله از دو بخش تشکیل می گردد : بخش عمومی و بخش مشخصه یا بنیه فاصله. 

در مورد بخش عمومی فاصله ، در یادداشت های گذشته بطور کامل صحبت کرده ایم. برای بدست آوردن این بخش از نام فاصله میبایست از نت بم فاصله تا نت زیر فاصله تمامی نتهای بین را شمارش می کردیم و عدد 2 را به آن می افزودیم. به عبارت دیگر در شمارش از نت بم تا نت زیر خود نتهای بم و زیر را هم محاسبه میکردیم. 

مثلا برای بدست آوردن بخش عمومی فاصله نت می تا دو، از نت می شروع به شمارش می کردیم تا به نت دو برسیم و سرانجام عدد 6 بدست می آمد.   

                              

                                                      


- بخش مشخصه یا بنیه فاصله : 

  قبل از اینکه به روش محاسبه بنیه فواصل بپردازیم لازم است مطلب زیر را یاداوری نمائیم. 

 در هر گام ماژور فاصله نت پایه ، با دیگر درجه ها بصورت زیر است. 



                                   


فواصلی که در قسمت بالای خطوط حامل مشخص شده اند دارای بنیه بزرگ می باشند .  

( دوم بزرگ - سوم بزرگ - ششم بزرگ - هفتم بزرگ ) 


فواصلی که در قسمت پائین خطوط حامل مشخص شده اند بنیه درست دارند . 

( یکم درست - چهارم درست - پنجم درست - هشتم درست ) 

 پس اگر در یک گام ماژور بخواهیم فاصله نت پایه ( تونیک ) را با هرکدام از درجات دیگر گام بدست بیاوریم با آگاهی از مطلب فوق بسیار کار آسانی میباشد. 

 مثلا : در گام لا ماژور ( 2 دیز روی نتهای fa  و do ) فاصله نت la  تا  si  دوم بزرگ خواهد بود. 

 همچنین  فاصله نت la  تا  #fa  ششم بزرگ خواهد بود .  

             فاصله نت la  تا   mi  پنجم درست  خواهد بود . 

             فاصله نت la  تا   re  چهارم درست خواهد بود .  

   جدول زیر وضعیت بنیه های مختلف را در حالیکه نیم پرده به آنها اضافه و یا کم شود را نشان میدهد. 


   

                  


 برای استفاده از این جدول به این شکل عمل میکنیم : 

در سطر اول و در خانه های بنفش بنیه مورد نظر را پیدا کرده ، حال اگر بخواهیم نیم پرده به بنیه مورد نظر اضافه کنیم یک خانه پائین می آئیم و اگر بخواهیم بنیه مورد نظر را نیم پرده کوچک کنیم 2 خانه پائین می آئیم. 

مثلا اگر به فاصله ای با بنیه بزرگ نیم پرده اضافه کنیم به فاصله افزوره تبدیل می شود و اگر آنرا نیم پرده کوچک کنیم به فاصله کوچک تبدیل میشود. 

یا اگر فاصله ای کاسته را نیم پرده کوچکتر کنیم به فاصله کاسته تر تبدیل می شود . 

 نکته قابل توجه در این جدول ستون فاصله افزوده می باشد. همانطور که مشاهده می کنید فاصله افزوده با اضافه شدن نیم پرده به فاصله افزوده تر تبدیل میشود . اما اگر فاصله افزوده را نیم پرده کوچک کنیم دو حالت پیش می آید: اگر فاصله مزبور جزو فواصل با مشخصه درست باشد با کاهش نیم پرده ای فاصله افزوده به فاصله درست تبدیل می شود و اگر فاصله مزبور در دسته فواصل با مشخصه بزرگ باشد کاهش نیم پرده از فاصله افزوده آنرا به فاصله بزرگ تبدیل می کند.  

 حال پس از یادآوری مطالب فوق ،به سراغ تشخیص نام کامل فاصله میرویم.  

ابتدا نت بم فاصله را پایه گام ماژوری قرار میدهیم ( یعنی گام ماژوری می سازیم که نت بم فاصله تونیک یا درجه اول آن گام باشد ). در مرحله بعد بررسی میکنیم که آیا نت زیر فاصله روی یکی از درجات گام ماژور ایجاد شده قرار گرفته است یا نه ؟ اگر پاسخ مثبت بود با توجه به فواصل درجه اول با سایر درجات در گامهای ماژور ( که در بالا کاملا توضیح داده شده است ) فاصله مورد نظر را پیدا می کنیم. اما اگر نت زیر فاصله روی هیچکدام از درجات گام ماژور ایجاد شده قرار نگرفت با کم و زیاد کردن نیم پرده نت بالائی را بر یکی از درجات گام ماژور منطبق می کنیم و تغیرات لازم را طبق جدول فوق اعمال خواهیم کرد و نام کامل فاصله را بدست می آوریم. 

  در این مرحله بهتر است که برای درک کامل موضوع شما دوستان عزیز خود مثال هائی را طراحی کرده و سعی کنید با استفاده از مطالب فوق نام کامل فاصله را تشخیص دهید . درصورتیکه با مشکلی مواجه شدید حتما مشکلات خود را برای اینجاتب بفرستید تا پاسخ سوالات شما داده شود و قبل از اینکه به مطالب بعدی برسیم هیچگونه مشکلی در این زمینه نداشته باشید زیرا برای درک موضوعات بعدی درک کامل این مطالب الزامیست. 


 - معکوس فاصله : 

 معکوس هر فاصله افزوده، فاصله ایست کاسته و بلعکس. 

معکوس هر فاصله بزرگ ، فاصله ایست کوچک و بلعکس.  

معکوس هر فاصله درست ،فاصله ایست درست . 

 - فواصل آنارمونیک :  

 فواصلی هستند که تعداد نیم پرده هایشان برابرند ولی نام آنها متفاوت است. در بعضی از مراجع فواصل آنارمونیک را فواصل مترادف نیز خوانده اند. 

واژه آنارمونیک ( مترادف ) در خصوص نتها و گامها نیز کاربرد دارد. 

 - فواصل مطبوع و نامطبوع : 

 فواصل به دو دسته مطبوع و نامطبوع تقسیم می شوند. 

 - فواصل مطبوع،خوشایند یا ملایم : به ترتیب از مطبوعترین : 

 همصدا - هشتم درست - پنچم درست - چهارم درست - ششم بزرگ - سوم بزرگ - سوم کوچک - ششم کوچک  

 - فواصل نامطبوع یا ناخوشایند : به ترتیب از نامطبوعترین : 

 هفتم بزرگ - دوم کوچک - هفتم کوچک - درم بزرگ - و همه فواصل افزوده و کاسته . 

   مجموعه مطالب این وبلاگ تا این قسمت ، یادآوری مطالب مهم تئوری موسیقی بود . از این پس به بخش اصلی که مقدمه دانش هارمونی است میپردازیم . این مقدمه شامل چند جلسه آکورد شناسی و یکسری مطالب اولیه هارمونی می باشد . در ادامه مطالب علاوه بر آموزش هارمونی، مطالبی را نیز در زمینه اصول آهنگسازی و نوازندگی در ارکستر بیان می کنیم . 

از اینکه تا این مقطع به مطالب وبلاگ خود توجه داشته اید از شما ممنونم و امیدوارم از این پس نیز همراهی شما را از طریق ارسال نظرات و پیشنهادات و انتقادات سازنده ،داشته باشم . بدیهی است که هیچ وبلاگ یا سایتی بدون حمایت خوانندگانش موفق نخواهد بود . در پایان از شما خواننده گرامی و دوست ارجمند خواهش می کنم که با نظرات خود این وبلاگ را که متعلق به خود شماست تنها نگذاشته و در ضمن، من و سایر دوستانتان را از تجربیات و آموخته های خود نیز بی نصیب ننمائید و آنها را برای درج در وبلاگ برای من بفرستید که با نام شما از آنها استفاده گردد.


+ نوشته شده در: برگزیده مطالب مهمی از تئوری موسیقی( یاداوری) | ۱۳۸۸ ششم خردادساعت 12:16 AM توسط arash-707



- نتهای تونال : 

 هرگام ماژور یا مینور دارای سه نت است که از نظر تثبیت تنالیته نقشی بیشتر از سایر نتهای گام دارند . این سه نت را درجه های تونال گویند . 

 درجات تونال :  

                - نت پایه ( درجه اول ) 

               - نت زیرنمایان ( درجه چهارم ) 

               - نت نمایان ( درجه پنجم ) 

 درجه چهارم یا نت زیرنمایان میتواند پایه گام همسایه با یک بمل زیادتر یا یک دیز کمتر باشد. 

درجه پنجم یا نت نمایان نیز میتواند پایه گام همسایه با یک دیز زیادتر و یا یک بمل کمتر باشد. 

 - اگر هر گام ماژور را با گام مینور همپایه خود مقایسه کنیم خواهیم دید که نتهای تونال بر هم منطبق خواهند شد. این ویژگی یکی از خواص نتهای تونال میباشد و نمی توان گفت که در مقایسه گام ماژور و مینور همپایه هر نتی که بر نت هم درجه اش منطبق شده، نت تونال است. 

  در مثالهای زیر گامهای دو ماژور و دو مینور  و همچنین لا ماژور و لا مینور را مشاهده می کنید که درجات 1 و 4 و 5 ( درجات تونال ) بر هم منطبق گردیده اند.

                                                  

- نتهای مدال :  

 نتهای مدال نتهائی هستند که در تبدیل گام ماژور به گام مینور همپایه اش و یا بلعکس ، تغیر نمی کنند . این نتها شامل درجات 3 و 6 و در گام مینور طبیعی درجه 7 هم به آنها افزوده می شود . 

 در مثال زیر گام لا ماژور را با گامهای لامینور هارمونیک ، ملودیک و طبیعی مقایسه کرده ایم .

                      


- گام تمام پرده - کلودآشیل دبوسی(1918 - 1862 ) 

 در این گام فاصله میان پایه تا هنگام به شش قسمت مساوی یک پرده ای تقسیم می شود و گام دارای هفت درجه می باشد . 

                                                        do - re - mi -#fa-#sol -#la -do  


- گام پنتاتونیک :  

 این گام شامل سه فاصله یک پرده ای و دو فاصله یک و نیم پرده ایست که معمولا به دو شکل نشان داده شده در مثال زیر قرار میگیرند.  


                       


+ نوشته شده در: برگزیده مطالب مهمی از تئوری موسیقی( یاداوری) | ۱۳۸۸ بيست و نهم فروردينساعت 9:12 PM توسط arash-707 | ارسال نظر



سلام 

 قبل از اینکه بحث گامهای مینور را آغاز کنیم در ذیل چند نکته در مورد گامهای دیز دار و بمل دار را ذکر میکنم.

  با بررسی گامهای #C (دو دیز ماژور ) و Cb(دو بمل ماژور ) می توان نتیجه گرفت که هرگاه گام C (دو ماژور ) ( بدون علامت )

 را نیم پرده کروماتیک بالا یا پائین بیاوریم تمام نتهای گام دیزدار  و یا بمل دار می شوند . 

 - هرگاه گام دیز داری را نیم پرده کروماتیک بالا ببریم ، هفت دیز به آن افزوده می شود، به عبارت دیگر تمام نتهای گام هرکدام نیم پرده بالا می روند و نتهائی که قبلا علامت نداشتند دیز می شوند و نتهائی که قبلا دیز داشتند ، دوبل دیز می گیرند . 

 - اگر گام بمل داری را نیم پرده کروماتیک پائین بیاوریم هفت بمل به آن اضافه می شود در واقع همگی نتهای بدون علامت بمل شده و نتهائیکه بمل داشتند دوبل بمل می گیرند. 

 - اگر گام بمل داری را نیم پرده کروماتیک بالا ببریم به همه نتها یک # اضافه شده ولی نتهای بمل دار با # اضافه شده خنثی می شوند و بمل خود را از دست داده و در حالت بکار قرار می گیرند. 

 - اگر بخواهیم گام دیز داری را نیم پرده کروماتیک پائین بیاوریم مانند روش فوق عمل می کنیم. 


 - درجات گام :  

 در جدول زیر اسامی درجات مختلف گام به لاتین و فارسی آمده است . 

                 

 پایه ( تونیک ) نت پایه گام می باشد . درجه پنجم یا نت نمایان ، بعد از پایه مهمترین نت گام می باشد. 


- گام دیاتونیک کوچک ( مد مینور ) : 

 گام دیاتونیک مینور از پنج پرده و دو نیم پرده تشکیل شده است . همانطور که بخاطر دارید گام مازور هم از پنج پرده و دو نیم پرده تشکیل شده بود . اما تفاوت گام مینور با ماژور در محل قرار گیری پرده ها و نیم پرده هاست. 

 در شکل زیر فواصل بین درجات گام مینور یا به عبارت دیگر الگوی گام مینور نشان داده شده است. 

                       

اگر از درجه ششم گام ماژوری گام دیگری بنا کنیم ، گام مینوری بدست می آید که با آن گام ماژور هم علامت است. 

 مثال :  

 - از درجه ششم گام دو ماژور ( بدون علامت ) گامی آغاز می کنیم ، گام بدست آمده گام لا مینور میباشد که مانند دوماژور هیچ علامتی ندارد. 

- از درجه ششم گام سل ماژور ( یک دیز روی نت فا دارد ) گامی را آغاز می کنیم ، گام می مینور بدست می آید که مانند سل ماژور فقط یک دیز روی نت فا دارد. 


- انواع گامهای مینور :  

 گامهای دیاتونیک مینور به سه نوع تقسیم بندی می شوند. 

 - گام مینور طبیعی 

- گام مینور هارمونیک 

- گام مینور ملودیک 

 - گام مینور طبیعی ( تئوریک ) : 

در واقع گام مینوریست که فواصل بین درجات آن مطابق الگوی گام مینور میباشد و در حرکات بالا رونده و پائین رونده فواصل بین درجات گام بدون تغیر باقی می مانند. 

 - گام مینور هارمونیک :  

 اگر در گام مینور طبیعی درجه ششم را نیم پرده کروماتیک بالا ببریم ، گام مینور هارمونیک بدست می آید . 

 علت تغیر در گام مینور طبیعی و ایجاد گام مینور هارمونیک این است که در گام مینور طبیعی فاصله درجات هفتم و هشتم یک پرده است و نقش درجه هفتم گام ( نت محسوس ) تضعیف شده ، به همین علت موسیقیدانان با توجه به اینکه درجه هشتم را نمی توان تغیر داد ، درجه هفتم را نیم پرده بالا برده که فاصله مزبور نیم پرده ای گردد. 

 در ادامه مطالب نقش درجات مختلف گام را بطور مفصل بیان می کنیم. 

 - گام مینور ملودیک :  

 اگر در گام مینور طبیعی و در حرکت بالا رونده درجات ششم و هفتم را نیم پرده کروماتیک بالا ببریم و در برگشت ( حرکت پائین رونده ) آنرا به حالت اولیه بازگردانیم ، گام مینور ملودیک بدست خواهد آمد. 

 علت ایجاد گام مینور ملودیک این بود که فاصله یک و نیم پرده ای بین درجات شش و هفت در گام مینور هارمونیک ( فاصله دوم افزوده ) در موسیقی فاصله ای نامانوس میباشد و سرایش (سلفژ) 

فواصل نامانوس در ملودی جایز نبوده لذا نظریه پردازان گام مینور ملودیک را تعریف گردند : درجه ششم را نیم پرده بالا برده تا فاصله یک نیم پرده به یک پرده برسد. حال اگر در آهنگ کوچکی درجه سوم ظاهر نشود( درجه سوم تنها اختلاف گام فوق با مد ماژور است ) نمی توان فهمید که آهنگ در کدام مد ماژور یا مینور است از طرفی تغیر درجه هفتم گام مینور طبیعی بخاطر تقویت حالت محسوسیت آن و حل روی درجه هشتم بود پس در حالت پائین رونده نیازی به این تقویت نداریم و درجات ششم و هفتم به حالت اولیه باز میگردند. 

 در زیر گام لا مینور را در سه حالت طبیعی ، هارمونیک . ملودیک مشاهده می فرمائید. 

  


+ نوشته شده در: برگزیده مطالب مهمی از تئوری موسیقی( یاداوری) | ۱۳۸۸ بيست و نهم فروردينساعت 9:04 PM توسط arash-707 | ارسال نظر



- الگوی گام ماژور ( بزرگ ): 

فواصل میان درجه های متوالی در گام دیاتونیک بزرگ متشکل از پنج پرده و دو نیم پرده است که مطابق الگوی زیر ، پرده ها و نیم پرده ها بین درجات گام قرار می گیرند. 

          

        


- گام ماژور را همانند گامهای دیگر میتوان از هر نتی آغاز کرد ولی در هر حال باید فواصل بین درجات گام از الگوی گام ماژور ( الگوی فوق ) مطابقت نماید. 

 - هر گام ماژور یا مینور را می توان به دو تکه یا دانگ ( تتراکورد ) تقسیم کرد که همواره فاصله بین درجات ۵ و ۶ ( درجات جداکننده دانگ اول و دوم ) ، یک پرده میباشد.

 گامهای بزرگ دیزدار و بمل دار : 

 دانگ اول هر گام بزرگ خود میتواند دانگ دوم گام بزرگ دیگری باشد.  و همچنین دانگ دوم هر گام بزرگ میتواند دانگ اول گام بزرگ دیگری باشد. 

 با بررسی این مطلب گامهای بزرگ ( ماژور ) دیزدار و بمل دار ، بدست می آیند. 

 به عنوان مثال : اگر دانگ اول گام دو ماژور (   do,re,mi,fa  ) را دانگ دوم گام ماژور دیگری فرض کنیم و فواصل میان درجات آن را مطابق الگوی گام های ماژور ( تصویر فوق ) تنظیم نمائیم خواهیم دید که فاصله درجات( 3و4 )و (4و5 ) از الگوی گام بزرگ پیروی نمی کنند،حال اگر قبل از نت درجه چهارم ( si ) یک علامت بمل قرار دهیم فواصل درجات گام بدست آمده کاملا با الگوی گام ماژور مطابقت میکنند . به این ترتیب گام فا بزرگ یا فا ماژور را ایجاد کرده ایم . 

                                                              fa - sol - la - b si - do - re - mi - fa 

   

     

تسلسل گامهای دیزدار و بمل دار : 

  در گامهای دیزدار و بمل دار علامتهای دیز و بمل طبق ترتیب خاصی که در شکل ذیل نشان داده شده است قرار میگیرند . 

ترتیب قرارگیری دیزها و بمل ها عکس یکدیگر هستند به این صورت که نتی که اولین دیز را به خود اختصاص میدهد آخرین نتی است که در گامهای بمل دار ،بمل می شود و بلعکس نتی که اولین بمل را میگیرد در گامهای دیز دار آخرین دیز را بخود اختصاص میدهد. 

 یک روش ساده را برای به خاطر سپردن ترتیب دیزها و بمل ها به این صورت است که یک کلمه، که هر حرف آن اولین حرف نت دیز یا بمل شده باشد را به خاصر بسپاریم . 

                                       برای به خاطر سپردن ترتیب دیز دار شدن نتها در گامهای دیز دار :  

                                                   «   فدصرلمس    »  

                  

                  برای به خاطر سپردن ترتیب بمل دار شدن نتها در گامهای بمل دار : 

                                                     «  سملر صدف  »    

                    

                                      تصویر فوق ارتباط دیز ها و بمل ها را نشان میدهد

به خاطر سپردن کلمات فدصرلمس ( fadsarlamas ) و سملرصدف ( simlarsadaf ) 

و استفاده از آنها به شما کمک میکند که به راحتی گامهای دیز دار و بمل دار ماژور و مینور را ایجاد کرده و یا آنها را از روی علاماتشان تشخیص دهید . 

 در ادامه مطالب به طور کامل روشهای تشخیص گامهای ماژور و مینور را شرح خواهیم داد.  


در پایان این قسمت از شما خواننده محترم خواهش میکنم که کلیه نظرات ، پیشنهادات و انتقادات خود را بیان فرمائید تا از نظرات شما برای بهتر نمودن مطالب استفاده نمایم .       

                                         


+ نوشته شده در: برگزیده مطالب مهمی از تئوری موسیقی( یاداوری) | ۱۳۸۸ بيست و نهم فروردينساعت 8:47 PM توسط arash-707 | نظرات (3)




سلام به شما دوستان و علاقمندان وبلاگ دانش هارمونی
اگه مایل بودید میتونید مطالب این وبلاگو از آدرس زیر پیگیری بفرمائید .

http://arashmusicart.blogsky.com     

 

+ نوشته شده در: برگزیده مطالب مهمی از تئوری موسیقی( یاداوری) | ۱۳۸۸ بيست و هشتم فروردينساعت 9:19 AM توسط arash-707 | ارسال نظر



 

فاصله: intervall  

فاصله :  واحد سنجش زیر و بمی دو صدا یا دو نت میباشد. 

فاصله دو نت یا دو صدا عبارتست از:  نسبت بسامد ( فرکانس ) آن دو صدا (نت).  

برای بدست آوردن عدد ترتیبی فاصله ، تمامی نتهای بین آن دو نت را شمرده و عدد 2 را به آن اضافه میکنیم. به عبارت دیگر ، در شمارش نتهای فاصله ، دو نت فاصله را نیز می شمریم. 

فواصل را بسته به ویژگیهایش به اشکال مختلف دسته بندی می کنند.

در نوعی از دسته بندی فواصل، آنها را به دو نوع " فواصل ساده" و" ترکیبی" تقسیم میکنیم. 

- فواصل ساده  : فاصله دو نت از مرز یک اکتاو تجاوز نمی کند. شامل فواصل اول ، دوم، ... تا هشتم . 

- فواصل ترکیبی : دو نت فاصله بیرون از مرز یک اکتاو قرار میگیرند. شامل فواصل نهم به بعد.







همانگونه که در مثال فوق ملاحظه نمودید ، فواصل ساده در سمت راست و فواصل ترکیبی در سمت چپ و قسمت انتهائی خطوط حامل نمایش داده شده بودند. 


تبدیل فواصل ترکیبی به فواصل ساده : 

برای تبدیل فواصل ترکیبی به ساده کافیست عدد هشت را از عدد ترتیبی فاصله ترکیبی کم کنیم. 

اگر بعد از کم کردن عدد هفت، عدد به دست آمده بزرگتر از هشت بود ، از آن عدد دوباره هفت را کسر میکنیم. 


 5 =  7 - 12 =  7 - 19

      ۲ = ۷ - ۹


 

فاصله دو نت پی در پی همواره دوم است. در حالت عادی این فاصله یا یک پرده است و یا نیم پرده.  


 

نشانه ها ( علامتهای تغیر دهنده ) : 

b  ( بمل ) : هرگاه قبل از نتی قرارگیرد صدای آن نت را نیم پرده پایین می اورد( بم تر میکند) 

# ( دیز ) :  هرگاه قبل از نتی قرارگیرد صدای آن نت را نیم پرده بالا می برد ( زیرتر میکند) 

bb ( دوبل بمل ) : هرگاه قبل از نتی قرارگیرد صدای آن نت را یک پرده پایین میاورد ( بم ترمیکند) . 

x ( دوبل دیز ) : هرگاه قبل از نتی قرارگیرد صدای آن نت را یک پرده بالا می برد ( زیرتر میکند) .    


نیم پرده های دیاتونیک و کروماتیک : 

 نیم پرده ای را که میان دو نت غیر همنام ایجاد شده را نیم پرده دیاتونیک و نیم پرده ای را که میان دو نت همنام ایجاد شده را نیم پرده کروماتیک گویند. 

 نیم پرده های دیاتونیک مانند : " می" و" فا"  - " سی" و "دو"  - "دو دیز" و " ر" . 

نیم پرده های کروماتیک مانند : "سل" و " سل دیز" - "دو" و " دودیز".

 معکوس کردن فاصله ساده : 

 برای معکوس کردن یک فاصله ساده کافیست نت بم فاصله را یک اکتاو بالا ببریم یا نت زیر فاصله را یک اکتاو پائین بیاوریم. 

 مجموع عدد ترتیبی فاصله و معکوس آن همواره عدد 9 میباشد.  






معکوس فواصل ترکیبی :  

  برای بدست آوردن معکوس فواصل ترکیبی ابتدا آنرا به فاصله ساده تبدیل میکنیم و بعد با یکی از روشهای بالا معکوس فاصله ساده را بدست می آوریم. 


+ نوشته شده در: برگزیده مطالب مهمی از تئوری موسیقی( یاداوری) | ۱۳۸۷ بيست و يکم اسفندساعت 3:01 AM توسط arash-707 | ارسال نظر



ایجاد وبلاگ جدید | گزارش تخلف | نمایش لیست وبلاگ هاجامعه مجازی موسیقی ایرانیان